مقیاس بهره‌وری کل عوامل تولید - رویکرد داده ستانده

هدف مقاله بررسی رشد بهره‌وری کل عوامل تولید در سطح بخش‌های اقتصادی در ایران با تاکید بر عملکرد برنامه چهارم توسعه است. روش تحلیل ایستای مقایسه‌ای رویکرد داده ستانده در دوره زمانی سال‌های 85-1365 است. در این مطالعه از مدل بهره‌وری داده ستانده که در آن بهره‌وری کل عوامل به نهاده‌های نیروی کار، سرمایه، و عوامل واسطه تولید تجزیه می‌شود، استفاده شده است. پایه‌های آماری شامل پنج جدول داده ستانده مربوط به سال‌های 1365، 1370، 1375، 1380، و 1385 است که توسط مرکز آمار ایران تهیه شده‌اند و در این مطالعه به ده بخش اصلی اقتصاد تجمیع و به قیمت ثابت محاسبه شده‌اند. نتایج حاکی است که رشد بهره‌وری کل عوامل در اقتصاد ایران برای تامین رشد اقتصادی در اهداف برنامه‌های توسعه کافی نبوده و ایران با یک اقتصاد بهره‌ور فاصله زیادی دارد. در حالی که نتایج گواه بر هم‌جهت بودن رشد بهره‌وری کل عوامل و رشد بهره‌وری نیروی کار است اما سرمایه جایگاه با‌اهمیتی در تولید و رشد بهره‌وری کل نداشته است. همچنین نتایج نشان می‌دهد رشد بهره‌وری نهاده واسطه در بهره‌وری کل عوامل که در سایر مطالعات نادیده گرفته می‌شود، می‌تواند نتایج گمراه کننده‌ای به همراه داشته باشد. نتیجه ارزیابی عملکرد برنامه چهارم هم نشان می‌دهد: رشد بهره‌وری کل عوامل در دو سال اول برنامه چهارم با ارقام هدف‌گذاری شده فاصله دارد و این فاصله برای برخی بخش‌ها مثل صنعت، بازرگانی و حمل و نقل زیاد و در برخی دیگر مثل معادن، ساختمان و خدمات بانکی حتی بهره‌وری منفی بوده است.